handige bronnen voor het maken van een reflectie
Wat is reflecteren?
Reflecteren: Terugblikken op het eigen handelen om er van te leren.
Reflecteren is belangrijk omdat het een beter inzicht geeft in jou sterke verbeter punten, het betekent letterlijk: beschouwen of overdenken. Het stimuleert de persoonlijke ontwikkeling en is de motor van ontwikkeling. Bij een reflectie is het goed om je af te vragen “Wat kan ik de volgende keer anders doen?”.
Het is een gestructureerd proces van bewustwording die meestal plaats vind na een bepaalde ervaring. Je blikt terug van hoe je hebt gehanteerd en probeert het te verbeteren naar het doel wat je hebt gesteld.
Fouten maken is oke
“Fouten maken is niet erg. Het is een kans om te leren. Vaak leer je meer van je fouten dan van he successen.” -Albert Einstein
Je kunt hier vooral uit halen dat fouten maken omarmt moet worden. Fouten maken hoort bij het leerproces en als je alleen zou focussen op alles goed doen, zal je je progressie belemmeren. Sidenote: factcheck of dingen ook echt gezegd zijn door mensen.
Als je terug kijkt naar gebeurtenissen, zie je dat fouten vaak tot verbetering zorgt.
6 niveaus van reflecteren
1. Nulreflectie
Op dit niveau ontbreekt elke mate van reflectie. In je gedrag wordt dit voor anderen duidelijk als er iets fout gaat. Dan ligt dit altijd aan anderen of aan de omstandigheden en in ieder geval niet aan jou. Als je feedback krijgt, reageer je vaak met ‘ja. maar…’ of ‘ik vind…’ .
2. Empatische reflectie
Op dit niveau neem je de buitenwereld mee in je oordeel, Je stelt je open voor perspectieven van de ander. Je kunt je inleven in hoe die ander de situatie ervaart of ziet. Je legt op dit niveau nog altijd graag de schuld van de situatie bij anderen maar je hebt wel meer begrip voor hoe de ander het ziet of ervaart. Je vindt nog altijd dat jij gewoon gelijk hebt maar brengt je standpunt niet meer alleen vanuit jouw eigen ‘ik’ naar voren.
3. Relationele reflectie
Op dit niveau ga je echt de dialoog aan met de ander. Veel problemen zijn relationeel van aard. Je ziet in dat je zelf onderdeel bent van die relatie en dus mogelijk ook van het probleem. Je realiseert je dat je er niet alleen uit kunt komen. Dit niveau gaat uit van samen: we hebben samen een probleem en we moeten er samen uitkomen. Dit betekent dat je soms ook over je eigen gelijk heen moet kunnen stappen om het probleem op te kunnen lossen.
4. Systeemreflectie
Op dit niveau kijk je naar de ‘big picture’. Je hebt oog voor alle partijen die bij het probleem zijn betrokken. Je bekijkt het probleem of de situatie vanuit verschillende standpunten en belangen. Je onderoekt of er een patroon is waardoor dit probleem is ontstaan en ook of er bij de partijen aannames spelen die getoetst moeten worden.
5. Zelfreflectie
Op dit niveau heb je zicht op je eigen rol in een situatie of probleem. Je kent je eigen kwaliteiten, waarden en normen en herkent hoe die invloed hebben op jouw gedrag. Je realiseert je op dit niveau dat je -om een verandering te bereiken- soms zelf ook moet veranderen. Je voert een gesprek met jezelf om te onderzoeken vanuit welke aannames je naar de situatie kijkt, welke betekenis je daaraan geeft. en hoe het een volgende keer beter kan. Je analyseert jezelf vanuit een helicopterview.
6. Transcedente reflectie
Op dit niveau overstijg je jezelf. Je kunt je eigen belangen helemaal opzij zetten om een hoger doel te bereiken.
Reflectie methodes
Natuurlijk is er niet 1 manier om te reflecteren. Er zijn verschillende methodes die je kan toepassen. Een kan misschien beter helpen bij een bepaalde situatie dan een andere.
De 4L-methode
Een goede manier om te reflecteren is met de 4-L methode
Liked: Wat vond je echt goed gaan en waarom? Learned: Wat is het belangrijkste dat je hebt geleerd en waarom? Lacked: Wat miste je (nog) bij jezelf en waarom? Longed for: Wat zou je anders willen en waarom?
Door bij je reflectie terug te kijken met deze methode kan je beter inzien wat je de volgende keer anders moet doen
De STARR methode
De STARR methode is een van de meest gebruikte reflectiemethodes. STARR staat voor: Situatie: Wat was de situatie?
- Wat speelde er af en wanneer?
- Wie waren er bij betrokken Taak: Wat was je taak?
- Wat was je rol?
- Wat wilde je bereiken?
- Wat werd er van je verwacht vanuit jezelf en anderen? Actie: Wat was je actie? (hoe heb je het aangepakt en waarom?)
- Hoe pakte je de situatie aan?
- Waarom heb je het zo aangepakt?
- Onderbouw dit met dingen die je opleiding je hebt geleerd of wat je zelf hebt onderzocht. Resultaat: Wat was je resultaat? (heeft het gewerkt en waarom?)
- Heeft het gewerkt en waarom wel/niet? Reflectie: Wat heb je ervan geleerd?
- Hoe heb je het ervaren?
- Ben je tevreden met het resultaat?
- Wat zou je de volgende keer beter of anders kunnen doen?
- Heb je iets geleerd wat je in andere situaties ook kan toepassen?
De Korthagen methode
De korthagen methode is best simpel. Het bestaat uit 5 stappen en werkt als een cyclus.
- Je ervaart een situatie
- Je blikt erop terug
- Je probeert tot de kern te komen van het probleem
- Je verzint alternatieven voor hoe je handelt in die situatie
- Je past dit alternatief toe in een nieuwe situatie en doet zo nieuwe ervaringen op
- stap 1
Controleer je reflectie
Je kan je reflectie controleren door deze vragen te stellen:
- Heb ik specifiek en concreet beschreven wat er is gebeurt?
- Heb ik mijn gedachten en gevoelens tijdens deze ervaring benoemd?
- Heb ik onderzocht waarom ik op deze manier behandelde
- Heb ik aangegeven wat ik in een vergelijkbare situatie anders zou doen?
- Heb ik inzichten opgedaan die relevant zijn voor mijn persoonlijke of professionele ontwikkeling?